Η Αιτωλία και η Ακαρνανία(Κάρλελι), άργησε να κινηθεί από την ώρα την εξέγερσης του 1821.
Πρώτη εξεγερσιακή ενέργεια θεωρήθηκε η επίθεση του
οπλαρχηγού Μακρή στην τουρκική συνοδεία που μετέφερε τον ετήσιο φόρο από το
Μεσολόγγι στη Ναύπακτο, για να πάνε από κει στην Κωνσταντινούπολη.
Από τη μέρα της 5ης Μαρτίου 1821 αρχίζει να φυσάει ο αέρας της εξέγερσης στο Κάρλελι.
Ακολούθησαν πολλά γεγονότα με προεξάρχοντα αυτά της
κατάληψης του Αγρινίου (11 Ιουνίου)
και έπειτα του Ζαπαντίου (26 Ιουλίου).
Το Ζαπάντι ήταν σχεδόν αμιγώς οθωμανικός οικισμός. Ήταν φτωχοί και γενικώς δεύτερης κατηγορίας Τούρκοι, κατώτεροι από αυτούς του Αγρινίου. Σε μια από τις τελευταίες εξόδους των Τούρκων, οι χριστιανοί σκότωσαν δεκαοχτώ από αυτούς.
Έκοψαν τα κεφάλια των νεκρών και τα παλούκωσαν απέναντι στους πολιορκημένους συγγενείς τους.
Μετά από αιματηρές επιθέσεις, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν παραδίδοντας και το Ζαπάντι(Μεγάλη Χώρα Αγρινίου).
Όταν πλέον η υπεροχή των χριστιανών του Αγρινίου έγινε αδιαμφισβήτητη, πρώτοι οι Αλβανοί μισθοφόροι διέφυγαν, ανταλλάσσοντας προφανώς τη ζωή τους με χρήματα ή εξαργυρώνοντας παλιά
νταραβέρια με τους οπλαρχηγούς, για να εξοντωθούν αργότερα στα γύρω βουνά όντας θύματα ληστειών από καπεταναίους.
Οι ευκατάστατοι Τούρκοι και οι αξιωματούχοι που ήταν η πλειοψηφία στην κοινότητα του
Αγρινίου, σώθηκαν φυγαδευόμενοι ανταλλάσσοντας τη ζωή τους, είτε με χρήματα είτε με την «αξία» του τίτλου τους. Πιθανότατα, μαζί τους να σώθηκαν και ελάχιστοι πλούσιοι Εβραίοι (κάποιοι
αναφέρουν έναν).
Οι υπόλοιποι, όλη η Εβραϊκή κοινότητα και οι λίγοι φτωχοί τούρκοι αιχμάλωτοι σφαγιάστηκαν.
«Τότε δε ο συρφετός των Αγρινίων επιπεσών κατά των Εβραίων, διεπέρασεν άνδρας, γυναίκας και παιδιά εν στόματι μαχαίρας εκδικούμενος τον θάνατον ιερέως τινός εν Αγρινίω Πατρός Αλεξίου Δηματά (ΑΓΙΕ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ ΑΛΕΞΙΕ ΠΡΕΣΒΕΥΕ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ), όν παρά των Τούρκων παραλαβόντες πρότερον οι Εβραίοι, ετύφλωσαν δι ακανθών και κατεβασάνισαν μέχρι θανάτου», αναφέρει λακωνικά ο Θεόδωρος Χαβέλας.
Αυτό ήταν το συγκλονιστικό μαρτύριο του ιερέως Αλεξίου Δηματά και για αυτό δικαιολογείται το μένος των Χριστιανών του Αγρινίου κατά των Σιωνιστών.
Η παράδοση επίσης διασώζει ότι ο «καπετάν Αλεξάκης
Βλαχόπουλος έδωσε διαταγή στα παλικάρια του, «το βράδυ να είστε όλοι έτοιμοι στο γιαταγάνι», δηλαδή να μην έχουν μαζί τους τουφέκια και πιστόλες. Έτσι έγινε, βγήκαν όλοι στο γιαταγάνι και από σπίτι σε σπίτι έσφαξαν όλους τους Οβραίους και μόνο ένας γλίτωσε, που δια μέσου Προσού έφτασε στη Λαμία.
Απόν τότε δεν ξανάμεινε Οβραίος στο Βραχώρι(Αγρίνιο)»
Όποιος κι αν ασχοληθεί με την σφαγή των Εβραίων στο Βραχώρι δεν μπορεί να μην ψάξει τη διαδρομή και το φούντωμα του αντισιωνισμού στην περιοχή του Κάρλελι και της Ηπείρου.
Η έκρηξη της εξέγερσης του ‘21 έγινε σε μια εποχή όπου ο αντισιωνισμός στη Βαλκανική είχε μια έξαρση. Ειδικά στην Ήπειρο και την Αιτωλοακαρνανία από τον 18ο αιώνα (την εποχή δηλαδή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού), είχε το δικό του χαρακτήρα, τις δικές του διαστάσεις. Ήταν η εποχή
όπου οι Αρβανίτες έμποροι μπήκαν δυναμικά στο εμπόριο των παζαριών που έως τότε ήταν ένας «χώρος» Εβραϊκός.
Οι Εβραίοι είχαν την αποκλειστικότητα στη διοργάνωση των παζαριών, ως έμποροι της περιοχής. Σ’ αυτό συνέτεινε η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού τους κατά τον 15ο αιώνα μετά τους ευρωπαϊκούς διωγμούς, κυρίως στα νησιά του Ιονίου.Έπρεπε, λοιπόν, να χτυπήσει κάποιος αυτή την ελίτ για να μπορέσει να εδραιωθεί σ’ ένα κομμάτι της αγοράς.
Ο μοναδικός τρόπος για τους Ηπειρώτες εμπόρους να το πετύχουν αυτό ήταν να δημιουργήσουν τα δικά τους χριστιανικά παζάρια, αφού η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν χριστιανοί.
Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, για να κατορθώσει να μετατρέψει την ημέρα των παζαριών από Κυριακή σε Σάββατο, άρθρωσε τον πλέον καταγγελτικό και αντισιωνιστικό λόγο.
«Σφάζει ο Εβραίος εν πρόβατον και το μισό το εμπροσθινόν το κρατεί δια λόγου του και το πισινό το μουτζώνει και το πωλεί στους χριστιανούς για να τους μαγαρίσει» (Κοσμάς ο Αιτωλός)
…«Πώς το βαστά η καρδιά σας να αγοράζετε από Εβραίους πραμάτειες; Και τα άσπρα ύστερα να τα ξοδεύουν δια να σύρουν κανένα χριστιανόπουλον να το σφάξουν να πάρουν το αίμα του και με κείνο να κοινωνούν; Λοιπόν χριστιανοί μου μην αγοράζετε τίποτε απ’ αυτούς».
Ο μαθητής του Κοσμά Σάπφειρος Χριστοδουλίδης ή Ζαφείρης ή Ραμμενιάτης, αναφέρει:
«… Ο ιερός Κοσμάς επήγεν πάλιν εις τα Ιωάννινα, και πρώτον μεν εκατάπεισε τους χριστιανούς να μεταβάλουν το κοινόν παζάρι από την Κυριακήν εις το Σάββατον, το οποίον τους επροξένησε (στους Εβραίους) μεγίστην φθοράν.
Δεύτερον τους εκήρυξε δια φανερούς εχθρούς, και ότι είναι έτοιμοι κάθε καιρόν να κάνουν κάθε κακόν εις τους χριστιανούς.
Τρίτον, θέλοντας να βγάλει από τας κεφαλάς των χριστιανών τας μακράς
φούντας και τα τοιαύτα, τα οποία όλα ηγόραζον από τους Εβραίους, τους εδίδασκε πως είναι ακάθαρτα, ότι επί τούτου δια τους χριστιανούς οι θεοκτόνοι τα μολύνουσι, και να μη τα αγοράζωσι
ολότελα».
Γι’ αυτό του τον πόλεμο, οι Εβραίοι τον κυνήγησαν και τον συκοφάντησαν στον Αλή Πασά ότι είναι πράκτορας της ρώσικης πολιτικής.
Τον κρέμασαν στις 24 Αυγούστου 1779, υπάλληλοι του Κουρτ πασά κι αυτός ο θάνατος χρεώθηκε στους Εβραίους εμπόρους, ως αποτέλεσμα της πολεμικής τους.